بازگشت به اصول اقتصاد؛ راه نجات بورس - وبلاگ خرید اینترنتی

به گزارش وبلاگ خرید اینترنتی، نزول بورس به نقطه حساسی رسیده و اکنون این پرسش مطرح است که راهکار نجات بورس چیست؟

نگاهی به تاریخ نیم قرن فعالیت بازار سرمایه در ایران گویای آن است که صرف نظر از سیاست های کوتاه مدت، بازار سهام ایران عمدتاً از یک چالش عظیم رنج برده و آن، سیاست سرکوب قیمت ها و مشخص قیمت های دستوری است که به ویژه از ابتدای دهه 80 تا به امروز همواره منجر به اوج و فرودهای زیادی در بازار سرمایه شده است. مشخص دستوری قیمت ها در بخش های مختلف اقتصاد همواره پاشنه آشیل بازار سرمایه بوده چراکه به طور مستقیم بر درآمد شرکت های بورس تأثیر می گذارد.

سیاست گذاران در 2 دهه گذشته بدون توجه به واقعیت های بازار، قیمت هایی را مشخص می نمایند که همواره غلط بوده است، چراکه قیمت ها در بلندمدت و در طول زمان، همواره تحت تأثیر تورم رشد نموده اند و سیاست سرکوب قیمت ها تأثیری نداشته است.

واقعیت این است که بازار یک محیط پویا و داینامیک است و مشخص قیمت های ایستا در قرنی که قیمت ها به صورت لحظه ای، تحت تأثیر مؤلفه های اقتصادی تغییر می نمایند، منسوخ شده است. اگرچه بعضی بحث مشخص قیمت ها بر اساس مکانیسم بازار که با عنوان آزادسازی قیمت ها شناخته می گردد را به سیاست های سوسیالیستی یا سرمایه داری پیوند می دهند اما واقعیت این است بحث آزادسازی قیمت ها ربطی به این موضوعات ندارد و مطابق با اصول علم اقتصاد است. تا به امروز کتاب های اقتصاد خرد و کلان جداگانه ای برای این دو مکتب فکری نوشته نشده و هرچه هست یک علم اقتصاد است.

اما در طول سال های گذشته به این موضوع در اقتصاد ایران توجهی نشده و اتفاقاً یکی از بخش هایی که از این موضوع عمدتاً آسیب دیده، بازار سرمایه است.

سیاست مشخص دستوری قیمت ها، منجر شده شرکت ها در فرایند صحیح زمانی، به منابع اقتصادی برای افزایش سرمایه گذاری و رشد فراوری دسترسی نداشته باشند و حتی در بسیار مواقع به کل از این منابع محروم شوند. این سیاست درعین حال در بلندمدت، منافع مصرف نماینده ها را هم تأمین ننموده چراکه قیمت ها در بازار در طول زمان رشد می نمایند اما سود اصلی نصیب دلالان و واسطه ها می گردد. به بیان دیگر تحت تأثیر این سیاست در سال های گذشته رانت زیادی بین واسطه ها توزیع شده و منافع آن نصیب مصرف نماینده و فراورینماینده نشده است.

سیاست مشخص دستوری قیمت ها درعین حال باعث شده است که هم اکنون تناسب بین نسبت بازده دارایی شرکت های بورس با میزان سودآوری شان از بین برود. هم اکنون در بورس شرکت هایی وجود دارند که ارزش کل دارایی هایشان چند 10 هزار میلیارد تومان است درحالی که میزان سود آنها یک بیستم تا یک پنجاهم این میزان است. این نشان می دهد که سیاست سرکوب قیمت ها موضوع مولدسازی دارایی ها را هم در بازار سرمایه از بین برده است و صرفاً رانت توزیع نموده است.

هرچند اجرای سیاست آزادسازی قیمت ها به دلیل انحصاری که در بازارها ایجاد نموده، به راحتی میسر نیست اما مشخص قیمت ها مطابق با مکانیسم بازار، همین حالا می تواند درآمد شرکت های بورس را که در حال حاضر در محدوده 150 هزار میلیارد تومان است افزایش دهد و منجر به کاهش نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار سهام گردد. واضح است که کاهش این نسبت در بازار سهام می تواند سوخت پرقدرتی برای رشد دوباره شاخص ها و یاری عظیمی به بالندگی بازار سهام باشد و سیاست گذاران می توانند از اجرای سیاست های حمایتی که عمدتاً مبتنی بر پمپاژ نقدینگی جدید به بازار سرمایه است صرف نظر نمایند و شاهد رشد دوباره بازار سهام باشند.