بازسازی و تعمیرات در حرم مطهر رضوی، فعالیتی به قدمت هزاره تاریخ - وبلاگ خرید اینترنتی

به گزارش وبلاگ خرید اینترنتی، اگر این روزها توفیق تشرف به حرم رضوی را داشته باشید، حتماً متوجه فعالیت های گسترده عمرانی به ویژه در محدوده تاریخی حرم مطهر، یعنی صحن عتیق و اطراف آن می شوید.

این اقدام ها با دو هدف مهم انجام می گردد؛ احیا و تعمیر بنا های فرسوده و ایجاد زیرساخت های نو برای خدمت رسانی بهتر به زائران امام رضا (ع). تعمیر و بازسازی در تاریخ هزار و 200 ساله حرم رضوی، همواره بخش مهمی از فعالیت های عمرانی آستان قدس را به خودش اختصاص داده است. حتی زمانی که حرم رضوی تنها در محدوده روضه منوره و صندوق مرقد مطهر امام (ع) خلاصه می شد، افرادی بودند که با هدف حفظ اصل بنا و افزودن بر کارایی آن، دست به اقدام های تعمیری و تکمیلی در بنا می زدند.

نخستین تعمیرات محدود در حرم

فعالیت های عمرانی در حرم رضوی در دوره حکومت ابومنصور، محمد بن عبدالرزاق طوسی، حاکم این منطقه و سپهسالار خراسان در عهد سامانیان شروع شد و با دستور او بنا هایی را اطراف روضه منوره ساختند.

احتمالاً نخستین تعمیرات محدود در حرم رضوی نیز طی همین دوره انجام شد؛ می دانیم که در زمان قدرت ابومنصور یعنی حدود سال 340قمری بیش از 130 سال از شهادت امام رضا (ع) و دفن پیکر مطهر آن حضرت در سرداب کاخ حُمید بن قَحطبه می گذشت و طبیعتاً بنای روضه منوره نیازمند تعمیراتی بود که در زمان توسعه عمرانی حرم، مورد توجه بانیان نهاده شد.

این کار بعدها، به وسیله فائق خاصه از درباریان صاحب نفوذ سامانی و با پیمانکاری بوبکر شهمرد، کدخدای منصوب فائق در منطقه مشهد ادامه یافت و کامل شد؛ بنابراین می توان برای تاریخ تعمیر و بازسازی در حرم رضوی یعنی کاری که امروزه در حرم مطهر شاهد آن هستید، تاریخی بیش از هزار سال در نظر گرفت.

نخستین بازسازی اساسی اماکن متبرکه

نخستین پروژه بازسازی و تعمیر اساسی سازه های عمرانی در حرم مطهر امام رضا (ع)، طی دوره استیلای غزنویان بر خراسان، یعنی حدود هزار سال پیش رخ داد؛ دورانی که درست پس از خاتمه عهد حکمرانی فائق خاصه شروع می گردد.

طبق یک روایت تاریخی نه چندان معتبر که ابن اثیر آن را در کتاب الکامل فی التاریخ نقل می نماید، سبکتگین، پدر محمود غزنوی پس از تصرف طوس و ولایات اطراف آن، به حرم رضوی نیز حمله و بخش هایی از آن را ویران کرد و بعد ها محمود غزنوی بر اساس خوابی که دید، تصمیم به بازسازی و تعمیر خرابی های حرم گرفت.

این روایت چه درست باشد و چه نادرست، تردیدی در شروع تعمیرات اساسی حرم رضوی طی دوره محمود و ادامه آن در دوره مسعود غزنوی نیست. طی این تعمیر و بازسازی اساسی و گسترده، ساختمان اولیه روضه منوره برای ایجاد بنا و مناره نو تخریب و دوباره ساخته شد.

ظاهراً مدیریت پروژه تعمیرات بر عهده سوری بن معتز صاحب دیوان خراسان در دوره سلطان مسعود غزنوی بوده است. ابوالفضل بیهقی، مورخ و ادیب مشهور دوره غزنوی در کتاب تاریخ مشهور خود در این باره می نویسد: مشهد علی بن موسی الرضا (ع) را که بوبکر شهمرد، کدخدای فائق خاصه خادم آباد نموده بود، سوری در آن زیادت های بسیار فرموده بود و مناره ای کرد و دیهی خرید فاخر و بر آن وقف کرد.

تداوم یک فعالیت عمرانی راهبردی

موضوع بازسازی و تعمیر اماکن متبرکه طی دوره های بعد نیز جدی گرفته می شد و بخشی از وظایف متولیان آستان قدس بود. در دوره های سلجوقی و خوارزمشاهی تعمیرات گسترده ای در روضه منوره صورت گرفت که یادگاری های آن تعمیرات در کاشی های مشهور سنجری قابل رؤیت است.

در عهد ایلخانی هم به ویژه در دوره غازان خان، تعمیرات و بازسازی ها از سر گرفته شد و هنگام گذاشتن سنگ بنای دارالسیاده حرم رضوی بخش عمده ای از روضه منوره نیز تعمیر شد. حتی سربداران هم با وجود دوران محدود و 10ساله حکومت در مشهد، از حدود 754قمری به بعد، از کار بازسازی و تعمیر حرم رضوی غافل نبودند و گزارش این تعمیر در کتیبه موجود در حرم مطهر ثبت و ضبط است.

در دوره تیموری شاهد شدت یافتن فعالیت های عمرانی و البته تعمیر، بازسازی و نگهداری بهینه اماکن متبرکه هستیم؛ ساخت گنبد دوم روی روضه منوره و کاشی کاری مجذوب کننده و چشمنواز آن حاصل فعالیت های همین دوره است.

بعد ها و در دوره صفویه هم کار بازسازی و تعمیر در کنار فعالیت های عمرانی گسترده تداوم یافت، در دوره افشاریه پیگیری شد و در دوره قاجار هم به آن توجه ویژه کردند. این اقدام ها سبب شد بخش عمده میراث کهن معماری اسلامی ایرانی در حرم رضوی، برای ما و آیندگان به یادگار بماند. البته این اقدام ها ضرورت تداوم تعمیر و بازسازی را به ما و نسل های بعد نیز گوشزد می نماید.

وبلاگ خرید اینترنتی خراسان رضوی مشهد